Historia wioski
FOLDER SOŁECTWA PARZEŃSKO
I.
|
|
Wieś Parzeńsko zwane też osadą śródleśną, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim w gminie Nowogródek Pomorski. Swoją nazwę wzięło z nazwy jeziora (długość linii brzegowej 2, 1km), które za czasów niemieckich brzmiało Parenskie See.
Sołectwo Parzeńsko obecnie składa się z trzech wiosek: Parzeńsko, Ławin i Stawno, z których Parzeńsko jest największą wsią w liczbie mieszkańców (64os. w 2019r) i powierzchni gruntu oraz domów. To tu odbywają się spotkani, imprezy, realizowane są przedsięwzięcia i różne działania. W pozostałych dwóch wsiach nie ma już wolnej przestrzeni publicznej, ponieważ wszystkie działki należą do osób prywatnych lub nadleśnictwa. Jedynie droga przebiegająca przez te wsie jest strefą publiczną.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego. W hierarchii jednostek osadniczych pełni ono obecnie funkcję ośrodka rekreacyjnego. Walory środowiska, a głównie czystość jeziora i położenie wśród kompleksów leśnych Puszczy Barlineckiej (Parzeńsko położone jest w otulinie Barlinecko - Gorzowskiego Parku Krajobrazowego) spowodowały rozwój turystyczno - rekreacyjny, który stał się głównym atutem wsi. Jednakże nie zawsze tak było.
Na początku lat 70tych wieś Parzeńsko była „wsią umierającą”. Wzmożona migracja młodych mieszkańców do dużych miast, oddawanie przez prywatnych ludzi gruntów do skarbu państwa przesądzało koniec istnienia tej wsi… a jednak, po latach 90tych koniunktora zaczęła się zmieniać. Kiedy w miastach zaczęło robić się „za ciasno” ludzie zaczęli poszukiwać miejsc do odpoczynku od zgiełku cywilizacji. I tak de facto to turyści określili charakter tej wsi, jakim jest obecna rekreacja i wypoczynek wśród natury. Nowe spojrzenie na tą miejscowość okazało się być trafnym założeniem i kierunkiem rozwoju. Bliskość Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego, lasy, jezioro, czyste powietrze stało się sposobem na całkowite wyciszenie i odpoczynek. Ludzie z dużych miast zaczęli budować tu swoje domy letniskowej o dużej powierzchni, z czasem Parzeńsko zaczęło stawać się wioską pożądaną, wśród mieszkańców Gorzowa, Poznania czy Szczecina. Ceny ziemi zaczęły wzrastać a kupno domu w naszej miejscowości jest bardzo pożądane wśród tych, co choćby raz przyjadą do Parzeńska. Mieszkańcy lokalni właściwie zaczęli podchodzić do sprawy napływu turystyki we wsi, na swój sposób wykorzystali pozytywną okoliczność wykonując odpłatnie swoje usługi tj. pomoc przy budowach domów letniskowych, utrzymywania ogrodów czy też doglądania posiadłości celem jej ochrony. Napływ turystów był na tyle duży, że po dwutysięcznym roku zaczęły działać dwa domy agroturystyczne. Mieszkańcy zauważyli potencjał, jaki drzemie w turystach i powoli zaczęli ten potencjał eksploatować.
1. Turystyka, nowy kierunek rozwoju wsi
Początkowo działania sołeckie nastawione były na zintegrowanie mieszkańców, wspólne spędzanie czasu, organizację zabawy karnawałowych, kuligi, spotkania mikołajkowe, spotkania przy ognisku, majówki. Powoli zaczęła wytwarzać się zorganizowana wspólnota społeczna wśród mieszkańców i turystów, którzy tam pomieszkiwali – zwanych letnikami.
Pokłosiem przemian był wzrost budowy nowych domów przez letników i nie tylko, wykupu gruntów oraz fakt, że tak małoznacząca wieś zaczęła stawać się coraz bardziej popularna wśród turystów. Władze gminy również dostrzegły pozytywne zmiany. Chęć wypoczynku miastowych na łonie natury w malowniczym krajobrazie. Wykorzystano ten atut i zorganizowano w Parzeńsku dwa plenery malarskie (2009 i 2013 roku) integrujące artystów polskich i zagranicznych - organizatorem był Wiejski Ośrodek Kultury. Przedsięwzięci finansowane z projektu Interreg.
We wsi nie ma szkoły, przedszkoli, osp, sklepów i nie przyjeżdżają gminne autobusy (jedynie szkolny autobus dwa razy dziennie). Miejscem spotkań w razie niepogody jest mała poniemiecka świetlica wiejska (60mkw) zaadoptowana po remizie strażackiej, w której kilkanaście lat temu był również punkt biblioteczny.
2. Zmiany, zmiany, zmiany…
Wzmożona i udokumentowana kumulacja największych przemian zaczyna się od roku 2014. Nowa rada sołecka wraz z sołtysem i mieszkańcami skupiła się na:
· poprawie wyglądu i estetyki wsi, która miała być spójna, harmonijna, wynikająca z otoczenia lasów i jeziora.
· tworzenie nowych atrakcji- ofert, które uprzyjemnią pobyt turystom, ale i mieszkańcom.
· utworzenie wsi: rekreacyjno – sportowo –edukacyjnej.
Na przełomie 2014-2015r. z projektu napisanego przez gminę pn.: „Rewitalizacja miejscowości Parzeńsko szansą dla mieszkańców.” Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013’ wewnątrz wsi zostały wybudowane z kostki brukowej dwie główne drogi wraz z parkingiem przy plaży dla wspólnej przestrzeni pieszych, aut i rowerów. Dodatkowo w ramach tego projektu ustawiono na plaży nad jeziorem wiaty grillowe w liczbie 5 sztuk, w tym jedna większa dla grupy 20 os. oraz boisko do gry w piłkę plażową. Podczas inauguracyjnego otwarcia drogi w świetlicy została utworzona chwilowa Izba Pamięci, w której wyeksponowano zapożyczone zbiory gospodarstwa domowego z XIX w., historyczne zdjęcia oraz wystawiono po raz pierwszy kronikę Parzeńska z możliwością wpisu dla odwiedzających. Ważny był każdy szczegół aranżacji w Izbie Pamięci, łącznie z animatorami przebranymi w stroje z XIX w. Całe świętowanie rozpoczęto Mszą św. przy kapliczce na świeżym powietrzu. Podczas uroczystości przecięcia wstęgi „otwierającej użyteczność” drogi udział wzięły władze gminy.
Od roku 2014 Sołectwo Parzeńsko rozpoczęła promocją za pośrednictwem mediów:
· uruchomiono stronę internetową
· profil społecznościowy
· ulotki dla turystów,
· założona została Kronika Parzeńska.
· liczne udziały w konkursach gminnych, w których sołectwo Parzeńsko zajmowało miejsca na podium.
3. Potencjał wsi
W gminie wieś Parzeńsko jest jedną z mniejszych wsi ale jeśli chodzi o integrację lokalną, dobrą zabawę, wdrażanie nowatorskich działań, promocję na terenie gminy i rozpoznawalność wśród miejsc do rekreacji to w tyle zostają największe sołectwa gminne. Obecnie wiele działań rady sołeckiej to zgodna współpraca z Nadleśnictwem Barlinek oraz z władzami gminy- jeśli jest taka możliwość powyższe instytucje udzielają wsparcia - nie odmawiają pomocy. Efektem tego partnerstwa jest owocna współpraca, dzięki której realizowane są zamierzone cele. Wszystkie przedsięwzięcia cieszą się dużą aktywnością mieszkańców i turystów oraz miały pozytywny i długofalowy rozdźwięk. Zmiana infrastruktury pozytywnie wpłynęła na ilość gości, których zaczęło przybywać. I pomimo, że główna droga dojazdowa do wsi jest w fatalnym stanie nie zraża to turystów, którzy dostrzegają wyjątkowe piękno tej małej miejscowości. Układ domów i dróg wsi przypomina kwadrat, który leży nad jeziorem w otulinie lasów dlatego kameralna charakterystyka wsi jest tak ujmująca i niepowtarzalna. Parzeńsko nie jest wioską przejazdową tylko docelową, w dosłownym słowa tego znaczeniu. Mieszkańcy nie raz uwodnili, że potrafią współpracować. Ich przedsięwzięcia dają im dużą satysfakcję i pozytywne efekty. Zwiększyła się liczba turystów, przyjeżdżają zorganizowane wycieczki, które jeśli sobie tego zażyczą są oprowadzane wkoło jeziora, słuchają ciekawych i udokumentowanych dziejów z historii Parzeńska. Nie może zabraknąć również odwiedzin na starannie uporządkowanym za prywatne pieniądze cmentarzu poewangelickego z XIX w., z którym związana jest tajemnicza historia. Cmentarz włączony jest w Trasę Tematyczną „Zakony i Kościoły Pojezierza” opracowany przez Stowarzyszenie Lider Pojezierza. Grupy zorganizowane oprowadzane są szlakami, które mieszkańcy sami wytyczyli wychwytując ciekawostki i enigmatyczne historie wsi. Rada Sołectwa dysponuje zasobem udokumentowanych dziejów Parzeńska, które zostały przekazane od mieszkańców- niektóre materiały mają ponad 100 lat. Tak zaczął powoli rozwijać się nowy, uzupełniający dotychczasową ofertę kierunek wsi - wieś tematyczna czyli wieś z motywem przewodnim, realizowany w aspekcie edukacji historycznej. Obecnie jest on stwarzany wspólnymi siłami, po to aby stać się bardziej atrakcyjnym na rynku turystycznym oraz aby dać szansę lokalnym mieszkańcom do rozwoju własnej przedsiębiorczości.
4. Integracja, zabawy, festyny.
Pierwszą oficjalną i zorganizowaną formą kulturową było utworzenie zespołu młodzieżowo-wokalnego . W latach 1970-1980 instrumentalno wokalny zespół młodzieżowy pod kierownictwem pana Adama Borysika (osoba w garniturze), który angażował w życie kulturalne młodzież z Parzeńska przed ich migracją do dużych miast. Ich śpiewanie i granie na instrumentach odbywało się w domu pana Adama, był to człowiek który we wsi kojarzył się z kulturą i oświatową. Jako jedyny we wsi ukończył studia inżynierskie. Ich muzykowanie pan Adam nagrywał na kasety magnetofonowe. Grupa jeździła na różne konkursy, min. do Myśliborza gdzie na przeglądzie piosenki młodzieżowej zajęli III miejsce. Nagrania, instrumenty przetrwały do dziś tak jak pan Adam, który obecnie jest zielarzem we wiosce.
Współczesne imprezy / działania mają na celu integrację społeczności lokalnej ale i turystycznej. Często podczas imprezy uczestnicy przebierają się na aby stworzyć klimat i podkreślić tematykę spotkania- to przełamuje bariery i likwiduje podziały społeczne. Zabawy i konkursy dla dzieci i dorosłych z dużą dawką humoru, tańce no i oczywiście jedzenie, które jest w formie wspólnego stołu. W 80 % posiłki podczas takich spotkań przynoszone są przez uczestników spotkania. Każdy przynosi coś na wspólny stół. I jeszcze nigdy nie zabrakło jedzenia. Do takich imprez należą:
· Sylwester
· Dzień kobiet
· Dzień wiosny
· Majówki - za każdym razem o innym charakterze;(Przegląd dziejów, Majówka sportowa, rodzinna, harcerska, wystawa malarska, zuchowo – harcerska)
· Noc Świętojańska
· Wyjazdy autokarowe do Międzyzdroji dla mieszkańców sołectwa
· Pożegnanie lata- tematyka co roku jest inna (Wioska Smerfów, Wodowanie tratwy- którą wykonali mieszkańcy- powierzchnia pokładu 4mkw. wysokość 3m z masztem i żaglem . Tratwa dryfuje na jeziorze do dziś, z której również wędkarze łowią ryby.)
· Mikołajaki - Paczki dla dzieci
I. Historia działań społecznych.
Większe działania to:
· 1970r utworzenie grupy muzyczno- wokalnej. Zajęcie III miejsce w przeglądzie piosenek w Myśliborzu;.
· 1976r. wystartowanie i wzniesienie się szybowca jedno osobowego konstrukcji mieszkańca Parzeńska - Adama Borysika.
· 1995r. budowa pomostu sołeckiego.
· 2002 r. zwiększenie liczby turystów wymusiło wyznaczenie, szerszej linii brzegowej jeziora poprzez oczyszczenie i zapewnienie bezpiecznego zejścia do wody. Działania podjęli się mieszkańcy sołectwa.
· 2003r. mieszkańcy własnymi siłami remontują świetlicę w celach adaptacyjnych.
· 2006r. ufundowanie przez mieszkańców sołectwa Parzeńsko dużego kamienia poświeconego św. Janowi Pawłowi II.
· 2011r. ponowna przebudowa kapliczki przez mieszkańców.
2014r. utworzenie przejścia wkoło jeziora. Zaangażowani byli mieszkańcy z sołectwa a nawet i Karska wspólnie utworzyli miejsca widokowe, ustawiono 6 stanowisk widokowo – wypoczynkowych (ławo-stoły), kierunkowskazy, zbudowano mostek/kładkę nad odpływem jeziora. (finansowany z funduszu sołeckiego, gmina dała drewno);
· 2014-2015r. zaaranżowanie przestrzeni publicznej poprzez:
- ustawienie na terenie wsi dużych drewnianych donic i posadzenie kwiatów.
- ustawienie dużych drewnianych tablic edukacyjno historycznych przy:
ü kapliczce z Matką Boską i obeliskiem św. Jana Pawła II,
ü spalonej i splądrowanej poniemiecką Leśniczówce Friedrichshfelde,
ü plaży, na której krótko opisana jest historia wsi,
ü rozwidleniu dróg tablica eduk. z Ptasim budzikiem
(powyższe zbudowali i instalowali mieszkańców Parzeńska, finansowane z funduszu sołeckiego);
· 2015 r. umieszczenie na terenie całej wsi drewnianych tabliczek adresowych - kierunkowskazy numerów domów. ( zrobionych i montowanych przez mieszkańców Parzeńska finansowany z funduszu sołeckiego);
· 2016r. zaprojektowanie i wykonanie utwardzonego skweru z kapliczką Matki Bożej, która od 1962 r. była do dzisiejszych czasów trzy razy przebudowywana aby dziś stała się godną wizytówką wsi. (projekt i budowę wykonali mieszkańcy Parzeńska, finansowany z funduszu sołeckiego jak i zbiórki pieniędzy od mieszkańców);
· 2016 r. włączenie Parzeńska do projektu „Włóczykijki”- stowarzyszenie z Barlinka, który wyznaczył szlak turystyczny ok. 12km., zaczynający i kończący się we wsi.
· 2017 r. zorganizowanie we wsi Parzeńsko Gminnych Dożynek „ Lasy, pola i jeziora” z takimi gwiazdami sceny jak Ivan Komrenko i Anna Cyzon. (Rok wcześniej z usług agroturystycznych Parzeńska korzystała popularna grupa Fajters, która miała występ w innym większym sołectwie).
· 2018r. zakup i instalacja lamp ulicznych z wykorzystaniem paneli słonecznych (finansowany z funduszu sołeckiego i prywatnych pieniędzy mieszkańców, montowany przez mieszkańców Parzeńska, gmina użyczyła podnośnika);
· 2018r. utworzenie Koła Gospodyń Wiejskich w Parzeńsku , które liczy 15 członków z całego sołectwa.
· 2019r. styczeń, instalacja na plaży stołu z betonu do tenisa stołowego oraz piłkarzyków z tego samego materiału. Inwestycja uzupełniająca - mająca na celu rozwijanie aktywnej formy spędzania wypoczynku - (instalacja przez mieszkańców Parzeńska, finansowany z funduszu sołeckiego).
· Ustawienie nowych ławek wkoło ogniska oraz tablic edukacyjnych dot. Barlinecko Gorzowskiego Parku Krajobrazowego (finansowane z projektu napisanego przez gminę).
· 2019 ponowne zwiększenie plażowej linii brzegowej i spłycenie wejścia do jeziora.
II. Działania i inwestycje, które miały znaczenie na stan i utrzymanie przestrzeni publicznej
1. Kapliczn
Pierwotnie miejsce na cokole zajmował duży kamienny krzyż teutoński. Tuż po II wojnie światowej w 1950 r. polscy osadnicy, w obawie przed wrogą armią przewrócili krzyż napisami do dołu i przez pewien czas pełnił on funkcję „ławki”. Na cokole natomiast ustawiono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, do której mieszkańcy przychodzili modlić się.
Obecna figura Matki Boskiej została postawiona w 1968 roku z inicjatywy księdza, który sprowadził posąg ufundowany przez mieszkańców
Po raz pierwszy w roku 2007 wykonano zadaszenie kapliczki, a mieszkańcy sołectwa wyłożyli na obelisk z wizerunkiem św. Jana Pawła II. Kolejne przebudowy nastąpiły w roku 2012 . Cztery lata później skwer, na którym znajduje się kapliczka został utwardzony poprzez wyłożenie go kostką brukową. Wszystkie przebudowy wykonywali mieszkańcy. Pieniądze pochodziły od sponsorów prywatnych, mieszkańców lub z funduszu sołeckiego. Wykonano tablicę informacyjną oraz płaskorzeźbę z drewna-portret św. Jana Pawła II. Ostatni remont kapliczki miał mmiejsce w lipcu 2020.
Podczas sołeckich festynów przy kapliczce odbywa się Msza św., a w czasie wielkanocnym jest to miejsce, gdzie ksiądz święci pokarmy wielkanocne mieszkańcom z całego sołectwa.
1. Świetlica wiejska
Świetlica wiejska do rolku 2019 była obiektem poniemieckim. Z początku był to garaż murowany dla wozu drabiniastego straży pożarnej. Z czasem przechodząc sukcesywne przeróbki wykonywane społecznie przez mieszkańców stała się świetlicą wiejską.
Nieduża nieruchomość 60mkw, praktycznie bez zielonego gruntu wkoło, na którym można było by wystawić ławki, parasole czy zorganizować imprezę. Budynek leży bezpośrednio przy drodze głównej w środku wsi. Jest w fatalnym stanie technicznym i wymagał remontu. Po wielu latach starania w 2019 r. została wyłoniony firma budowlana, który wykona profesjonalną przebudowę tego obiektu. To wszystko dzięki dofinansowaniu w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Sołectwo Parzeńsko było ostatnim miejscem w gminie, w którym nie dokonano przebudowy takiego obiektu od czasów wojny.
|
Na północnej granicy wsi Parzeńsko znajduje się, udostępniony do zwiedzania, cmentarz poewangelicki z XIX wieku. Jest to ponad 100 nagrobków z piaskowca i granitu oraz malutkie lapidarium otoczone żywopłotem. Nagrobki mają bardzo ciekawe napisy, na przykład znaleziono taką inskrypcję: „Tu leży młody nauczyciel, który popełnił samobójstwo”- wiąże się z tym ciekawa historia, do której nawiązują nasze dokumenty otrzymane przez dawnych mieszkańców tej poniemieckiej wsi. Gdy oczyszczono cmentarz , okazało się , że zachowało się tu sporo ciekawych nagrobków będących w niezłym stanie.
|
Dodatkowo ustawiono ławkę i tablicę informacyjną ufundowaną przez niemiecki kościół protestancki, który wspierał przedsięwzięcie (min. zajął się tłumaczeniem napisów na nagrobkach) i zaangażowanie państwa Zygmuntów. Jest to zdecydowanie jedna z naszych głównych ciekawostek historycznych chętnie odwiedzanych przez turystów.
4. Otwarcie drogi wraz z zagospodarowaniem plaży
Do roku 2015 Parzeńsko charakteryzowały polne drogi w środku wsi i na pewno dawało to uroku, piesi, rowerzyści co jakiś czas przejechał wóz konny. Czasy się zmieniają, postępu trudno zatrzymać tym bardziej, że wieś postawiła na turystykę- wzmożony ruch pieszych, większa liczba aut, unoszący się kurz z drogi, która jest częścią wspólną dla pieszych, rowerzystów i kierowców. To wszystko wymagało ulepszenia dla bezpieczeństwa turystów i mieszkańców. Gmina zrealizowała projekt pn.: „Rewitalizacja miejscowości Parzeńsko szansą dla mieszkańców.”
|
|
Pieniądze zostały przyznane i niespełna w rok dwie główne drogi w środku wsi wraz z zagospodarowaniem plaży zostały oddane do użytku. Dogi zostały wybudowane z kostki brukowej, co nie zepsuło kameralnego uroku wsi. Natomiast na plaży postawiono wiaty grillowe oraz boisko do gry w piłkę plażową.
Zakup stołu betonowego do piłkarzyków i tenisa stołowego dokonano z funduszu sołeckiego i ustawiono z pomocą wolontariuszy naszej wsi. Na plaży znajdują się również własnoręcznie zrobione 3, drewniane plansze do gry w szachy, warcaby i chińczyka. Są one uzupełnieniem atrakcji sportowych do użytku dla mieszkańców i przyjezdnych
6. Wytyczenie i zorganizowanie rekreacyjnego obejścia wkoło jeziora.
To przedsięwzięcie zaangażowało wolontariuszy z całego sołectwa. Na potrzeby tej akcji powstała nieformalna grupa GWIS (Grupa Wsparcia Inicjatyw Społecznych). Pracowało ok. 15 os. przez dwa dni.
|
|
|
|
W porozumieniu i za zgodą Nadleśnictwa Barlinek usunięto gałęzie, konary, krzaki i wyznaczono obejście. Gmina swój wkład miała poprzez dostarczenie desek na ławki i stoliki.
W marcu 2019r. zostały umieszczone we wsi Parzeńsko dwa stojaki na rowery, ławo stół i ławki z oparciem ustawione wkoło ogniska. Miejsce ustawienia tych przedmiotów jest bardzo istotne dla wypoczywających nad jeziorem czy też imprez odbywających się przy ognisku. To właśnie przy ognisku skupia się najwięcej osób. Dodatkowo zostały umieszczone z tego samego projektu 6 tablic edukacyjnych o Barlinecko Gorzowskim Parku Krajobrazowym. Obiekty zostały ustawione dzięki Zespołowi Parków Krajobrazowych Województwo Zachodniopomorskie.
8. Tablice edukacyjno-historyczne
Od 2014 do 2015 roku ustawiane były tablice informacyjno – edukacyjno- historyczne. Było to uzależnione od czasu wolontariuszy, dostępnego materiał i pieniędzy. Całość tablic wykonana jest odręcznie, tablice są drewniane więc wymagają konserwacji. Napisy wykonano pisakiem olejowym na metalowym liściu. Wskazują one miejsca, przy których warto się zatrzymać i dowiedzieć się informacji, których nie ma w żadnych książkach czy przewodnikach.
Doświetlenie naszej wioski czyli montaż lamp ulicznych powstał przy współpracy mieszkańców w roku 2018/19, którzy włożyli swój czas przy instalacji ale i sponsorowali: metalowe słupy, oraz niezbędne elementy do instalacji lamp. Solary, okablowanie, halogeny i czujki zostały zakupione z funduszu sołeckiego. Działając metodą gospodarczą koszt jednej lampy jest znacznie niższy ponieważ lampy ustawione są na prywatnych posesjach mieszkańców. Cała gmina boryka się z niedoświetleniem w sołectwach, ponieważ koszty są bardzo wy
sokie.